کنوانسیون یک توافق است که بین کشورها انجام می‌شود. این توافق به‌منظور تنظیم مسائل خاصی در حوزه‌های مختلف از جمله محیط زیست، حقوق بشر، تجارت، یا دیگر زمینه‌ها است.
کنوانسیون محیط زیستی معمولاً شرایط و قوانینی را تعیین می‌کنند که کشورها باید پیروی کنند و برای حفظ منافع یا حل مسائل مشترک انجام می‌شود. کنوانسیون‌ها می‌توانند از طریق مذاکرات بین کشورها یا نهادهای بین‌المللی به امضا و اجرا درآیند.
معرفی چند کنوانسیون معروف
مثلاً، در زمینه محیط زیست، توافقات مانند کنوانسیون تغییرات آب و هوا (COP) یا کنوانسیون تنوع زیستی سعی در حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی دارند. این توافقات تعهداتی را برای کشورها ایجاد می‌کنند تا اقدامات مشخصی را برای محافظت از زیستگاه‌های طبیعی و حفظ تنوع زیستی به عمل آورند.
همچنین، امضای کنوانسیون‌ها می‌تواند به همکاری بین المللی و ایجاد استانداردهای مشترک در حوزه‌های مختلف کمک کند. این توافقات نقش مهمی در تعیین سیاست‌ها و راهبردهای بین‌المللی برای مسائل مشترک ایفا می‌کنند و به توسعه پایدار و همکاری بین المللی کمک می‌کنند.
اولین کنوانسیون زیست محیطی
کنوانسیون بین‌المللی محیط‌زیستی که به فعالیت‌های بشری در حفاظت از محیط زیست می‌پردازد، “کنوانسیون مقررات گوتنبرگ” یا به انگلیسی “Convention for the Preservation of Animal Life, Fish and Birds in contiguous Countries” نام دارد. این کنوانسیون در سال 1869 در شهر گوتنبرگ در سوئد به امضاء رسید و یکی از اولین توافقات بین‌المللی برای حفاظت از محیط زیست است.
کنوانسیون گوتنبرگ
به منظور محافظت از جانوران، ماهیان و پرندگان در کشورهای مجاور از فعالیت‌های ضاری مانند شکار غیرقانونی، آلودگی آب‌ها و خرابکاری محیطی جلوگیری می‌کند. این توافق بین‌المللی نشان از اهمیتی است که از سوی جوامع جهانی برای حفاظت از محیط زیست و جانداران دیگر اظهار می‌شود.
از آن زمان تاکنون، بسیاری از کنوانسیون‌ها و توافقات بین‌المللی محیط زیستی توسط جوامع بین‌المللی به امضاء و اجرا درآمده‌اند به منظور حفاظت از محیط زیست، گونه‌های مهم و جانوران در معرض خطر، محیط‌های زیستی حیاتی مانند جنگل‌ها و اقیانوس‌ها، و کنترل آلودگی‌های محیطی.
با گسترش آگاهی در جوامع جهانی، حفاظت از محیط زیست و اتخاذ برنامه‌های ملی و بین‌المللی برای مدیریت موارد زیست‌محیطی و کاهش آثار منفی فعالیت‌های انسانی بر محیط زیست، اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
ایران و کنوانسیون ها
تا کنون ایران به عنوان یک کشور عضو سازمان ملل متحد، به امضای و اجرای چندین کنوانسیون بین‌المللی محیط زیستی پرداخته است. مهم‌ترین کنوانسیون‌های محیط زیستی که ایران امضا کرده یا به آن‌ها پیوسته است عبارتند از:
1. تغییرات آب و هوا (COP):
ایران به عنوان یکی از کشورهای طرف قرارداد کنوانسیون تغییرات آب و هوای مرتبط با سازمان ملل، به تعهداتی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای و مقابله با تغییرات آب و هوای جهانی پایبند است.
2. تنوع زیستی:
این کنوانسیون به حفاظت از تنوع زیستی و محافظت از منابع طبیعی می‌پردازد. ایران نیز به این کنوانسیون پیوسته است و تعهداتی برای حفظ گونه‌های نهادهای زیستی و محیط‌زیست‌های مهم را آویخته است.
3. پروتکل کیوتو:
ایران نیز به پروتکل کیوتو پیوسته و تعهداتی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای دارد.
این کنوانسیون‌ها و پروتکل‌ها نقش مهمی در تعهدات و اقدامات حفاظت از محیط زیست ایران و همچنین تعهدات بین‌المللی آن در حوزه‌های محیط‌زیستی ایفا می‌کنند. امضای و اجرای این توافقات نشان از تعهد ایران به حفاظت از محیط زیست و مواجهه با چالش‌های محیط زیستی جهانی است.
منبع:
سازمان محیط زیست سازمان ملل متحد
United Nations Treaty Collection
