انواع حریق

انواع حریق به 6 دسته تقسیم میشوند. این شش دسته بندی عبارتست از: A , B , C , D, E , F. در ادامه به بررسی جامع  این دسته بندی ها میپردازیم.

چرا باید حریق ها را دسته بندی کنیم و انواع آنها را بشناسیم؟

انواع حریق را بر اساس ماهیت ماده سوختی تقسیم میکنند و بر اساس این دسته بندی برای پیشگیری یا کنترل آنها تصمیم گیری میکنند. پس تا نوع حریق مشخص نشود نمیتوان درباره نحوه اطفا آن نظر دارد. حتی کپسول های آتش نشانی هم بر اساس همین دسته بندی به کار می آیند.

قبل از بررسی استانداردها و انواع حریق باید حریق را بشناسیم.

مثلث آتش

مثلث آتش یا مثلث پیروزی آتش به یک مدل سه‌گانه از شرایط لازم برای بروز حریق گفته می‌شود. این مدل شامل سه شرط مهم برای بروز حریق است. این اجزا که عبارتند از: حضور سوخت، حضور اکسیژن و وجود یک منبع حرارت. این مدل به عنوان یک راهنمای ساده ولی مفید برای درک مسائل مربوط به حریق و ایمنی در محیط‌های مختلف، مانند محیط کار و خانه، استفاده می‌شود.

ضلع سوخت یا ماده قابل اشتعال مهمترین متغیر در این مثل است. بنابر همین متغیر ما حریق ها را دسته بندی میکنیم. در واقع انواع حریق را با توجه به نوع ماده سوختنی مجزا میکنیم.

استاندارد دسته بندی حریق در ایران

دو نوع دسته بندی برای حریق وجود دارد. آمریکایی و اروپایی. ایران از دسته بندی اروپایی استفاده میکند. هر کدام از این دسته بندی ها از استاندارد مشخصی پیروی میکنند.

استاندارد ایران مطابق استاندارد ملی 7756 میباشد. طبق استاندارد ایران و اروپا ISO 3941 حریق به 6 دسته تقسیم میشود. اما استاندارد امریکا NFPA10 5 دسته حریق دارد. در این دسته بندی ها تفاوت عمده در دسته بندی گروه C است. استاندارد اروپایی  برای گازها این دسته بندی جداگانه را در نظر میگیرد. استاندارد امریکایی گازها را به همراه مایعات در دسته B قرار میدهد.

دسته بندی های حریق  طبق استاندارد ایران و اروپا

گروه A مواد جامد:

مواد جامدی که معمولا ماهیت آلی دارند و عموما در این گونه مواد سوختن با تشکیل ذغالی برافروخته همراه می باشد.مثال:کاغذ،پارچه،چوب،پلاستیک و امثال آن.
به عبارت دیگر آتش‌های نوع A شامل آتش‌سوزی مواد جامد نامحلول هستند. این نوع آتش‌سوزی با استفاده از آب یا محلول‌های شیمیایی مانند آمونیاک، سولفات آهن، سولفات مس و سولفات روی می‌تواند خاموش شود.

گروه B مایعات قابل اشتعال:

آتش نوع B آتشی که سوختن آن شامل مایعات و جامداتی است که به راحتی به مایع تبدیل میشوند.مثال:عموما مواد نفتی و روغنهای نباتی.
نکته مهم: آب برای خاموش کردن آتش‌های نوع B مناسب نیست و وضعیت را بدتر می کند. برای خاموش کردن آتش‌های نوع باید از مواد خاموش‌کننده‌ای مانند پودر شیمیایی، کربن دی‌اکسید، فوم و گاز کربنیک استفاده کرد. به عنوان مثال، استفاده از آب برای خاموش کردن آتش‌سوزی یک مخزن بنزین باعث افزایش حجم آتش‌سوزی می شود.

گروه C گازهای قابل اشتعال:

آتش‌های نوع C شامل آتش‌سوزی مواد قابل اشتعال گازی ومایعات و مخلوطی از آنها که به راحتی قابلیت تبدیل به گاز میشود هستند. مانند گازهای طبیعی، پروپان، بوتان و هیدروژن. این نوع آتش‌سوزی ها با استفاده از مواد خاموش‌کننده‌ای مثل پودر شیمیایی، کربن دی‌اکسید، فوم و گاز کربنیک می‌تواند خاموش شود. در آتش‌های نوع C، خاموش کردن آتش با آب ممکن است ایجاد خطرات جدیدی کند. به عنوان مثال، در صورت بروز آتش‌سوزی در یک آشپزخانه که گاز طبیعی در آن وجود دارد، از پودر شیمیایی برای خاموش کردن آتش استفاده می‌شود.

گروه D فلزات قابل اشتعال:

آتش‌های نوع D شامل آتش‌سوزی مواد فلزی که سریعا اکسید میشود هستند. مانند فلزات قلیایی مانند لیتیوم، پتاسیم، سدیم، کلسیم و فلزات خاکی مانند منیزیم، تیتانیوم و آلومینیوم. این نوع آتش‌سوزی که به نوع D معروف است، با استفاده از مواد خاموش‌کننده‌ای مانند پودر خاکی خاص، سولفات مس و کربنات ناتریم خاموش میشود. برای خاموش کردن آتش‌های نوع D، نباید از آب و مواد خاموش کننده‌هایی که می‌توانند با فلزات واکنش داشته باشند، مثل پودر سنگین، استفاده شود.

گروه E تجهیزات الکتریکی:

حریق های الکتریکی از نوع E هستند. حریق E شامل حریق هایی است که در دستگاه های الکتریکی و الکترونیکی به وجود می آیند. در این نوع حریق، مواد گرمایی و الکتریکی باعث ایجاد حرارت و آتش می شوند. برای خاموش کردن حریق نوع E، مهمترین چیز این است که برق را قطع کنید. اگر کلید قطع در دسترس نیست، باید از مواد خاموش کننده غیر الکتریکی مانند پودر خشک، کربن دی اکسید، فوم و گاز کربنیک استفاده کنید.
استفاده از آب برای خاموش کردن حریق الکتریکی توصیه نمی شود، زیرا شوک الکتریکی و خطرات بیشتری را به دنبال دارد.
برای پیشگیری از حریق الکتریکی، باید از تجهیزات الکتریکی با کیفیت عالی استفاده کرد و همچنین باید تجهیزات الکتریکی را به صورت منظم بازبینی کرد و در صورت وجود عیوب و مشکلاتی، آنها را تعمیر یا تعویض کرد.

گروه F روغنهای خوراکی و آشپزی:

محریق آشپزخانه ها و مواد سوختنی مهم آن.مثال: چربی ها و روغنهای آشپزی.
حریق نوع روغن در آشپزخانه‌ها حریقی است که در اثر گرم شدن زیاد روغن و جوشیدن آن به وجود می‌آید. حریق F به دلیل وجود چربی و روغن در آشپزخانه‌ها بسیار شایع است. در حریق نوع روغن، اگر آتش با آب تماس بگیرد، باعث افزایش حجم حریق شود و به پخش شدن آتش منجر میشود.

برای خاموش کردن حریق نوع روغن در آشپزخانه، نباید از آب استفاده کرد، به جای آن می‌توان از پودر شیمیایی، کربن دی اکسید، پنبه‌ای خشک، یا فوم خاموش کننده استفاده کرد. همچنین، می‌توان از دستگاه خاموش کننده خودکار آشپزخانه نیز استفاده کرد. ( یکی از مهمترین روش اطفا این حریق خفه کردن آن است. یعنی اجازه دسترسی هوا را به آتش ندهید. میتوانید از درب قابلمه یا هرچیز مشابه دیگری استفاده کنید تا حریق خفه شود.)

برای پیشگیری از حریق نوع روغن در آشپزخانه، در زمان پخت و پز، روی حرارت مواد غذایی نظارت داشته باشید و همیشه در نزدیکی محل پخت و پز باشید تا در صورت بروز حریق، بتوانید به سرعت آن را خاموش کنید.

استاندارد NFPA چیست؟

سازمان ملی حفاظت از حریق (NFPA) یک سازمان استاندارد سازی آمریکایی است که در زمینه تعیین استاندارد های حفاظت از حریق و ایمنی عمومی فعالیت می کند. این سازمان برای ایجاد یک پایگاه استانداردی در زمینه حفاظت از حریق و ایمنی عمومی، استاندارد های مربوط به طراحی، ساخت، نصب و تعمیرات تجهیزات حفاظت از حریق و ایمنی عمومی را تعیین کرده است. این استانداردها شامل موضوعاتی از جمله نصب و استفاده از دستگاه های اطفا حریق، دستورالعمل های اطفا حریق، طراحی و اجرای سیستم های اعلام حریق و سیستم های ایمنی هستند. استفاده از استانداردهای NFPA به عنوان یک راهنمای تعیین استانداردهای کیفیت و ایمنی در بسیاری از کشورها رایج است.

(برای مطالعه درخصوص استاندارد های ISO نیز روی لینک کلیک نمایید.)