بیماری شغلی به هر بیماری یا آسیب بهداشتی اطلاق می‌شود که ناشی از انجام یک شغل و ارتباط مستقیم آن با فعالیت‌های شغلی باشد.
معمولاً بیماری شغلی به دلیل تماس با مواد شیمیایی، مواد خطرناک، ذرات معلق در هوا، و شرایط فیزیکی و شیمیایی نامطلوب که در محیط کار وجود دارد، رخ می‌دهند.
تعریف دیگری برای بیماری شغلی
بیماری های شغلی یا بیماری هایی هستند که ناشی از انجام کارهای خاص در محیط کار هستند. این بیماری ها می توانند از طریق مواد شیمیایی، میکروب ها، وسایلی که با آنها کار می کنند، حتی نحوه انجام کارها و شرایط فیزیکی محیط کار ناشی شوند. بیماری های شغلی می توانند موجب آسیب های جدی برای سلامتی کارگران شوند، که در برخی موارد ممکن است منجر به مرگ یا از دست دادن عضو شوند.
بیماریهای شغلی ممکن است به صورت acute (به طور ناگهانی) یا مزمن (به صورت تدریجی) رخ دهند. ممکن است باعث کاهش عملکرد شغلی، تنش‌های روانی، کاهش کیفیت زندگی و حتی مرگ شغلی شوند. به منظور پیشگیری از بیماریهای شغلی، ایمنی و بهداشت شغلی در محیط کار بسیار حائز اهمیت است که در ابتدای فرآیند کار تا انتهای آن، مورد توجه قرار گیرد.
آخرین آمار در جهان چقدر است؟
متاسفانه، به دلیل پیچیدگی و گستردگی موضوع، به دست آوردن آمار دقیق و کامل از تعداد بیماریهای شغلی در جهان بسیار دشوار است. با این حال، سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین زده است که حدود ۲.۲ میلیون نفر در سال به دلیل بیماریهای شغلی در سراسر جهان جان خود را از دست می‌دهند.
همچنین، بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت کار، بیش از ۳۱۰ میلیون نفر در سال به دلیل بیماریهای شغلی و حوادث کاری مختلف، از جمله آسیب‌های فیزیکی و شیمیایی، نوسانات حرارتی، صدمات و شوک، از کار خارج می‌شوند یا تحت درمان قرار می‌گیرند.
همچنین، بیماریهای شغلی نه تنها برای کارگران بلکه برای کل جوامع اقتصادی و اجتماعی یک هزینه بسیار بالا به همراه دارد. براساس بررسی‌های انجام شده، هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم ناشی از بیماریهای شغلی و حوادث کاری، تقریباً برابر با ۴٪ تا ۶٪ از تولید ناخالص داخلی (GDP) کشورهاست.
بدون شک، بهبود شرایط کاری و پیشگیری از بیماریهای شغلی از اهمیت بسیاری برخوردار است . همچنین می‌تواند کمک شایانی به بهبود سلامت و افزایش بهره‌وری در محیط کار و جامعه داشته باشد.
مهمترین بیماری ها کدام است؟
بیماریهای شغلی می‌توانند به دلیل انجام کار در شرایط خاصی و روزانه در محیط کار ایجاد شوند. برخی از مهمترین بیماریهای شغلی عبارتند از:
1. بیماریهای تنفسی: بیماری‌هایی مانند سیلیکوزیس، آسبستوزیس و بیماریهای مرتبط با تنفس برای کارگران در صنایع مانند معدن، ساختمان سازی و صنایع شیمیایی بسیار خطرناک هستند.
2. بیماریهای پوستی: کارگرانی که با مواد شیمیایی و قطعات فلزی کار می‌کنند ممکن است به بیماریهای پوستی مانند ترشحات پوستی و پسوریازیس مبتلا شوند.
3. بیماریهای عضلانی و اسکلتی: بیماری‌هایی مانند بیماری دست‌های لرزان و بیماری دیسک کمری برای کارگرانی که در شرایطی با فشار بالا کار می‌کنند معمولاً رخ می‌دهند. مثل ساختمان سازی و صنایع سنگی.
4. بیماریهای ناشی از تماس با مواد خطرناک: بیماری‌هایی که ناشی از تماس با مواد شیمیایی و مواد سمی هستند، برای کارگرانی که در صنایع شیمیایی، داروسازی و تولید غذا کار می‌کنند، بسیار خطرناک هستند.
5. بیماریهای عفونی: بیماری‌هایی مانند هپاتیت و ایدز که به دلیل تماس با خون و سایر مواد بدنی در محیط کار ایجاد می‌شوند.
این فهرست تنها چند مثال از بیماریهای شغلی است که در شرایط کاری مختلف رخ می‌دهد.
صنایع و بیماریهای مربوط به شغلی
بیماری های شغلی در بسیاری از صنایع، از جمله صنایع شیمیایی، نفت و گاز، ساختمانی، کشاورزی، معدنی و حمل و نقل وجود دارند. هر کدام از این بیماری ها دارای علائم و نشانه های خاصی هستند که ممکن است به طور مستقیم با شغل خود ترکیب شوند. به عنوان مثال، در بیماری هایی مانند بیماری پولیکرونوزیس، کارگرانی که در صنایع معدنی و معدنی کار می کنند ممکن است با گرد و خاک و مواد معدنی در تماس باشند که می توانند باعث بیماری شوند.
از جمله بیماری های شغلی رایج می توان به بیماری های ریه، بیماری های پوست، بیماری های اسکلتی-عضلانی، بیماری های عصبی و بیماری های عملکردی مثل بیماری های کبدی اشاره کرد. همچنین، برخی از بیماری های شغلی می توانند به صورت تدریجی توسعه یابند، به طوری که علائم آنها به طور قابل توجهی در طول زمان بهبود نمی یابند.
جلوگیری از بیماری های شغلی
برای جلوگیری از بیماری های شغلی، باید از روش های مناسب برای کنترل و پیشگیری از آنها استفاده کرد. از جمله این روش ها می توان به استفاده از وسایل حفاظت شخصی، نظارت بر شرایط کار، آموزش کارگران در مورد روش های ایمنی و استفاده از مواد شیمیایی، و ارتباط با پزشک و متخصص بیماری های شغلی اشاره کرد. یکی از موارد مهم جهت کنترل سلامت کارگران و جلوگیری از پیشرفت بیماری شغلی انجام معاینات دوره ای طب کار می باشد.
هزینه درمان
در بیشتر کشورها، کارفرما مسئولیت پوشش تمامی هزینه‌های درمانی بیماریهای شغلی کارگران خود را دارد. همچنین، در برخی قوانین، مبالغی به عنوان جریمه برای کارفرماهایی که نتوانسته‌اند از بیماریهای شغلی جلوگیری کنند، تعیین شده است.
در برخی کشورها، برای پوشش دادن به کارگران در مقابل بیماریهای شغلی، بیمه‌های شغلی وجود دارد. در این بیمه‌ها، کارفرما باید برای هر کارگر خود، حق بیمه شغلی را پرداخت کند. این بیمه‌ها برای پوشش دادن به هزینه‌های درمانی، دستمزد و سایر هزینه‌های مربوط به بیماریهای شغلی کارگران، طراحی شده‌اند.
در برخی کشورها، از کارفرماها خواسته می‌شود که برای جلوگیری از بیماریهای شغلی، آنها را آگاهی دهند و راهنمایی کنند. برای این منظور، کارفرماها باید برنامه‌های آموزشی برای کارگران خود تدوین کنند و آنها را آگاه کنند که چگونه از بیماریهای شغلی جلوگیری کنند.
همچنین، برای پیشگیری از بیماریهای شغلی، در برخی کشورها، مقرراتی در نظر گرفته شده است که برای کارفرماها اجباری هستند. به عنوان مثال، در برخی کشورها، کارفرماها باید وسایل حفاظتی مانند ماسک، دستکش و لباس‌های محافظ مناسب فراهم کنند.
آیا سرطان بیماری شغلی است؟
بله، سرطان می‌تواند یک بیماری شغلی باشد. برخی از عوامل شغلی می‌توانند باعث بروز سرطان در افراد شوند. به عنوان مثال، تماس با مواد شیمیایی خطرناک، تنفس هوای آلوده، تابش نوری، تماس با ذرات معلق در هوا و یا تماس با آلاینده‌های صنعتی می‌توانند باعث بروز سرطان در افراد شوند.
بیشتر کارگرانی که در صنایع خطرناک و مواد شیمیایی، معدن، رادیواکتیو، فلزات، رنگ و رزین، چوب، الیاف مصنوعی، پلاستیک، نفت و گاز، کشاورزی و دامپروری و … کار می‌کنند، در معرض بیشترین خطر ابتلا به سرطان هستند.
همچنین، ممکن است که افرادی که در برخی حرفه‌های خاصی مانند پزشکی، پرستاری، آزمایشگاهی، رادیولوژی، پردازش داده‌های پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی و … کار می‌کنند، نیز در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار دارند.
بر اساس آمارها احتمال ابتلا به بیماری های شغلی چقدر است؟
با توجه به آمارهای منتشر شده، احتمال ابتلا به بیماریهای شغلی به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله نوع شغل، شرایط فیزیکی محیط کار، مواد شیمیایی مورد استفاده، ساعات کاری، وضعیت بهداشتی و ایمنی در محیط کار و موارد دیگر. برخی از آمارهای منتشر شده در این زمینه عبارتند از:
– طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، هر ساله حدود 2.78 میلیون نفر در جهان به دلیل بیماریهای شغلی می‌میرند.
– بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، بیش از 317 میلیون نفر در سراسر جهان در معرض عوامل خطر بیماریهای شغلی هستند.
– در یک مطالعه انجام شده در ایالات متحده، بیش از ٢٠٠ بیماری شغلی شناسایی شده است که هر ساله حدود ٥٠٠٠ نفر به دلیل این بیماری‌ها می‌میرند.
– در یک مطالعه انجام شده در اروپا، بیش از ١٢٠٠ بیماری شغلی شناسایی شده است که هر ساله حدود ١٠٠٠٠ نفر به دلیل این بیماری‌ها می‌میرند.
به طور کلی، بیماریهای شغلی می‌توانند از جمله عوامل مهم تاثیرگذار بر سلامت و بهداشت در محیط کار باشند. بنابراین اهمیت پیشگیری و کاهش خطرات در محیط کار بسیار مهم است.
