آزمایش طب کار یا آزمایش های شغلی، یکی از روش‌های تشخیص بیماری‌های شغلی است که در بسیاری از کشورها انجام میشود. این آزمایش‌ها برای تعیین سلامت کارگران و شناسایی بیماری‌های شغلی در آن‌ها انجام میشود.
در آزمایش طب کار یا طب صنعتی، معاینات پزشکی، تست‌های خون، تست‌های ادرار، تست‌های تنفسی و سایر تست‌های دیگری که با شغل کارگر در ارتباط هستند، انجام میشود. این تست‌ها برای تشخیص بیماری‌های شغلی مانند آسم، کم‌خونی، انسداد مجاری تنفسی، بیماری‌های پوستی و سایر بیماری‌های مرتبط با شغل انجام میشود.
هدف انجام آزمایش های طب کار
هدف اصلی از انجام آزمایش طب کار، تشخیص زود هنگام بیماری‌های شغلی و پیشگیری از شیوع آن‌ها در محیط کار است. همچنین، این آزمایش‌ها به کارفرمایان کمک می‌کنند تا بتوانند شرایط بهداشتی و ایمنی محیط کار را بهبود بخشند و از ایجاد بیماری‌های شغلی در کارگران جلوگیری کنند.
لازم به ذکر است که انجام آزمایش طب کار برای برخی شغل‌ها الزامی است و در برخی کشورها، کارفرمایان موظف به انجام این آزمایش‌ها هستند.
آزمایش طب کار بدو استخدام چه فرقی با ازمایش دوره ای دارد؟
آزمایشات طب کار بدون استخدام و آزمایش دوره‌ای دارای اهداف و کارکردهای متفاوتی هستند.
تست طب کار بدو استخدام عموماً قبل از استخدام صورت می‌گیرد و به منظور بررسی وضعیت سلامتی فرد در مقابل شرایط کاری مختلف صورت می‌گیرد. این آزمایش شامل معاینه فیزیکی، سوالات پرسشنامه‌ای و آزمایش‌های پزشکی متنوعی است که به منظور بررسی سلامت فرد و ارائه توصیه‌های لازم برای حفظ سلامت در محیط کار صورت می‌گیرد. این آزمایش می‌تواند به عنوان یکی از شرایط استخدام در بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها برای جلوگیری از وقوع حوادث و بیماری‌های شغلی در محیط کار، الزامی باشد.
از سوی دیگر، آزمایش دوره‌ای برای کارکنانی که قبلاً استخدام شده‌اند، انجام میشود و به منظور بررسی وضعیت سلامتی آن‌ها در مقابل شرایط کاری مختلف، از جمله مواد شیمیایی و رادیواکتیو، صورت می‌گیرد. این آزمایش باید به صورت دوره‌ای و در بازه‌های زمانی منظم انجام شود تا به دفعاتی که کارکنان در معرض خطراتی هستند، پاسخ داده شود. این آزمایش به منظور ارزیابی تاثیر شرایط کاری بر سلامت کارکنان و بررسی وضعیت سلامت آن‌ها در زمان‌های مختلف، صورت می‌گیرد.
به طور کلی، هر دو نوع آزمایش در جلوگیری از وقوع بیماری‌ها و حوادث شغلی بسیار مؤثر هستند. برای حفظ سلامت کارکنان، انجام آزمایش‌های دوره‌ای و طب کار بدون استخدام به صورت منظم و با توجه به شرایط کاری و نوع فعالیت‌های انجام شده، بسیار ضروری است.
چه آزمایش هایی برای طب صنعتی الزامی است؟
آزمایش‌هایی که برای طب کار الزامی هستند، بسته به نوع شغل و شرایط کاری فرد متفاوت هستند. اما در کل، آزمایشات زیر به عنوان بخشی از طب کار در بسیاری از شغل‌ها و صنایع، الزامی هستند:
1. معاینه فیزیکی: در این آزمایش، پزشک به بررسی ابعاد بدن، وزن، قد، فشار خون، عملکرد قلب و ریه، چشم و گوش، بررسی دستگاه گوارش و عصبی و از بین بردن احتمال بیماری‌هایی که قبل از شروع کار وجود داشته باشد، می‌پردازد.
2. آزمایش خون: شامل بررسی گروه خونی، کلسترول، شاکر خون، فشار خون، هموگلوبین، فرکتین، تری‌گلیسرید و آنزیم‌های کبدی میباشد.
3. آزمایش ادرار: در این آزمایش، نمونه ادرار برای بررسی شامل اسید اوریک، قند، پروتئین، سدیم، پتاسیم، کلسیم و فسفر است.
4. آزمایش رادیولوژی: برای بررسی ممکن است از اشعه ایکس، اشعه ماوراء بنفش، مغناطیسی و سونوگرافی استفاده شود.
5. آزمایش های تنفسی: شامل اندازه گیری حجم جریان هوای تنفسی، ظرفیت حجمی ریه‌ها و سرعت جریان هوا است.
6. آزمایش‌های شیمیایی: برای بررسی سطح آلودگی به مواد شیمیایی در محیط کار، از آزمایش‌های شیمیایی مختلفی استفاده میشود.
7. آزمایش‌های فیزیولوژیکی: شامل بررسی تاثیر شرایط کاری بر فعالیت‌های فیزیولوژیکی مانند دمای بدن، ضربان قلب، فشار خون و تعادل بین آب و الکترولیت‌ها است.
8. آزمایش‌های نوروفیزیولوژی: برای بررسی تاثیر شرایط کاری بر فعالیت‌های عصبی و رفلکس‌های انسان استفاده میشود.
9. آزمایش‌های بینایی: برای بررسی تاثیر شرایط کاری بر بینایی، از آزمایش‌های بینایی مختلفی استفاده میشود.
10. آزمایش‌های شنوایی: برای بررسی تاثیر شرایط کاری بر شنوایی، از آزمایش‌های شنوایی مختلفی استفاده میشود.
در کل، آزمایشاتی که در طب کار انجام می‌شوند، بسته به نوع شغل و شرایط کاری فرد متفاوت هستند و باید توسط پزشکان طب کار مجرب انجام شود.
آیا اعتیاد به سیگار و مواد مخدر هم در طب کار بررسی میشود؟
بله، اعتیاد به سیگار و مواد مخدر نیز در زمینه های مورد بررسی در مراکز طب کار قرار می‌گیرد. این مراکز می‌توانند با استفاده از تست‌های مختلف، مانند آزمایش ادرار و خون، اعتیاد به مواد مخدر و سیگار را تشخیص دهند و پس از تشخیص، برای درمان اعتیاد به مواد مخدر و سیگار به کارشناسان و متخصصان مراجعه کنند. همچنین، این مراکز می‌توانند برای جلوگیری از اعتیاد به سیگار و مواد مخدر، آموزش های بهداشت حرفه ای در زمینه سلامت روان و جسمانی کارکنان ارائه دهند. در کل، اعتیاد به سیگار و مواد مخدر به عنوان یک خطر شغلی و بهداشتی شناخته میشود و مراکز طب کار می‌توانند در جلوگیری و درمان آن نقش مهمی ایفا کنند.
آیا برای آزمایش طب صنعتی باید ناشتا باشیم؟
در بسیاری از آزمایش های طب کار، نیاز به ناشتایی قبل از آزمایش وجود ندارد. با این حال، در برخی موارد، ممکن است برای آزمایش های خاص، نیاز به ناشتایی قبل از آزمایش وجود داشته باشد. برای مثال، در آزمایش هایی که نیاز به اندازه گیری شاخص هایی مانند قند خون، کلسترول، تری گلیسرید و … دارند، ممکن است نیاز به ناشتایی حداقل 8 تا 12 ساعت قبل از آزمایش وجود داشته باشد. برای هر آزمایش خاص، نیاز به شرایط خاصی ممکن است وجود داشته باشد. بنابراین، برای آزمایش طب کار خود، بهتر است از پزشک یا کارشناس طب صنعتی مربوطه بپرسید که آیا نیاز به ناشتایی قبل از آزمایش وجود دارد یا خیر.
آزمایش طب کار را کجا باید انجام داد؟
آزمایشات طب صنعتی در مراکز طب کار و بهداشت شغلی انجام میشود. این مراکز باید دارای مجوز رسمی از وزارت بهداشت و درمان باشند و باید دارای تعداد کافی از کارشناسان و متخصصان مجرب در زمینه‌های مختلف طب کار و بهداشت شغلی باشند. این مراکز باید قادر باشند خطرات شغلی را ارزیابی کنند، آموزش بهداشت شغلی را ارائه دهند، وضعیت سلامت کارکنان را بررسی کنند، مشاوره در زمینه ایمنی و بهداشت شغلی ارائه دهند و پیشرفت اجرای قوانین و مقررات بهداشت شغلی را نظارت کنند. همچنین، این مراکز باید تجهیزات و فناوری‌های لازم برای انجام آزمایشات پزشکی، اندازه‌گیری عوامل شیمیایی و فیزیکی موجود در محیط کار و بررسی تأثیر آن‌ها بر سلامت کارکنان داشته باشند. در کل، مراکز طب کار باید به عنوان مشاوران و مشاوران سازمان‌ها و کارفرمایان در زمینه بهداشت و ایمنی شغلی عمل کنند.
