پسماند به هر نوع مواد یا اشیا گفته میشود که دیگر به آن‌ها نیاز نباشد. پسماند به دلیل عدم استفاده یا بی ارزش شدن ماده، به‌طور کلی دور انداخته می شوند.
انواع پسماند ممکن است از فرآورده‌های صنعتی, خانگی, کشاورزی یا هر کاربرد دیگری باشند که دیگر به آن‌ها نیازی نیست. مصرف بیش از حد مواد و تولید بی رویه پسماند به مشکلات محیط زیستی و اقتصادی منجر میشود. پسماند می‌تواند شامل مواد آلی، غیرآلی، مایع یا جامد، خطرناک یا بی‌خطر، بازیافت شده یا قابل بازیافت باشد. بررسی و مدیریت پسماند مسئولیتی مهم برای حفظ محیط زیست و تدوین سیاست‌های هر کشور برای مدیریت بهینه پسماند است.
مشکلات مربوط به پسماندها باعث شده که مفاهیمی نظیر بازیافت، کاهش زباله‌ها و تولید پایدار مواد مورد توجه دولت ها قرار گیرد. مهم است که در مورد انتقال یا دفع پسماند به شکلی که موجب آلودگی زمین، هوا یا آب نشود، توجه ویژه‌ای وجود داشته باشد.
انواع پسماند
زباله‌ها و پسماندها به طور کلی به چهار دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند. هر دسته روش‌های مختلف دفع و مدیریت نیز دارد. این چهار دسته شامل زباله‌های عادی یا خشک (household waste)، زباله‌های خطرناک (hazardous waste)، زباله‌های پزشکی (medical waste) و زباله‌های الکترونیکی (e-waste) میشود.
1. زباله‌های عادی یا خشک:
این نوع زباله‌ها شامل انواع مختلف زباله‌های خانگی از جمله بسته بندی‌های پلاستیکی، آهنی، کاغذی، آلومینیومی، مواد آلی و … میشود. پسماند عادی معمولا مورد بازیافت یا دفع در سطل‌های زباله قرار می‌گیرند.
2. زباله‌های خطرناک:
دسته زباله های خطرناک شامل مواد شیمیایی، مواد قابل اشتعال، مواد شارپ (تیغه‌دار) و … میشود. دسته ی خطرناک نیازمند رعایت ویژه و روش‌های دفع مناسب برای جلوگیری از آسیب به انسان و محیط زیست هستند. ارزیابی ریسک در مدیریت پسماند خطرناک به متخصصین HSE توصیه میشود.
3. زباله‌های پزشکی:
این نوع زباله‌ها از مراکز درمانی و پزشکی به وجود می‌آیند و ممکن است شامل مواد آلوده به عفونت باشد. این زباله‌ها نیازمند دفن یا انتقال به محل‌هایی با شرایط ویژه هستند.
4. زباله‌های الکترونیکی:
این نوع زباله‌ها شامل انواع دستگاه‌های الکترونیکی و الکتریکی مثل تلویزیون‌ها، کامپیوترها، گوشی‌های همراه و … می‌شوند. این نوع زباله‌ها نیازمند دور انداختن مسئولانه و بازیافت صحیح هستند.
هر کدام از این دسته‌ها نیازمند رویکردها و روش‌های مدیریت و دفع متفاوتی هستند تا بر آسیب‌های احتمالی به انسان و محیط زیست حساب کرده شود. به هر حال، مدیریت صحیح زباله‌ها و پسماندها از اهمیت بسزایی برخوردار است و تاثیر بزرگی بر حفظ محیط زیست و سلامت انسان‌ها دارد.
مدیریت پسماند
مدیریت صحیح پسماند اهمیت بسیاری دارد، چرا که تأثیرات بسیار گسترده‌ای بر روی محیط زیست، اقتصاد، و سلامت انسان ها دارد. در زیر به برخی از مهمترین اهمیت‌های مدیریت صحیح انواع پسماند اشاره شده است.
حفاظت از محیط زیست
پسماند‌های نامناسبی می‌توانند به دلیل آلودگی خاک، آب و هوا، و ایجاد مشکلات برای جانوران و گیاهان، به طبیعت ضربه بزنند. با مدیریت مناسب پسماند، می‌توان این تأثیرات را کاهش داد و به حفظ تنوع زیستی کمک کرد.
افزایش بازیافت و کاهش زباله‌ها
مدیریت صحیح پسماند باعث افزایش فعالیت‌های بازیافت و کاهش مقدار زباله‌های به دفع میشود. این کار به محیط زیست کمک می‌کند و منابع طبیعی را حفظ می‌کند.
جلوگیری از آلودگی و بیماری‌ها
پسماند‌های نامناسب می‌توانند منبع آلودگی هوا، آب، و خاک باشند که می‌تواند به انتقال بیماری‌ها و اختلالات سلامتی منجر شود. مدیریت مناسب این پسماندها از این خطرات جلوگیری می‌کند.
حداقل سازی مصرف منابع
مدیریت صحیح پسماند باعث کاهش مصرف مواد اولیه و انرژی مصرفی برای تولید و دفع پسماند میشود، که از محیط زیست و اقتصاد حمایت می‌کند.
افزایش پایداری اقتصادی
بازیافت و استفاده مجدد از پسماندها به معنای بهره‌وری بیشتر از منابع و ایجاد فرصت‌های شغلی است که به اقتصاد کمک می‌کند.
الزامات قانونی
دولت‌ها معمولا الزاماتی برای مدیریت صحیح پسماند از سوی تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان اعمال می‌کنند. تحقیق کنندگان و کسب‌و‌کارهای مرتبط نیز به‌طور فزاینده‌ای به این مهم توجه می‌کنند.
تأثیر اجتماعی
مدیریت صحیح انواع پسماند به جامعه کمک می‌کند تا محیط سالم‌تری برای زندگی و کار داشته باشد و از تأثیرات منفی پسماند بر روی سطح جامعه جلوگیری کند.
