ارزیابی به معنی اندازه گیری و سطح بندی است. ریسک هم یعنی احتمال وقوع. ارزیابی ریسک در HSE به معنی اندازه گیری و سطح بندی احتمال وقوع یک پیامد است. این تحلیل در تمام مواقعی که خطر وجود دارد قابل اجراست.
ارزیابی ریسک یک خطر سنجش میزان اهمیت عاملی بالقوه است که میتواند به انسان و تجهیزات آسیب وارد کند. البته در متون و استانداردهای مختلف تعریف خطر متفاوت است. (اگر با HSE آشنایی ندارید کلیک کنید.)
امروزه ارزیابی ریسکهای کارگاه ها یک الزام قانونی است. بهترین نوع ارزیابی، با بازدید میدانی از محل مورد نظر در زمانها مختلف و شرایط آب و هوایی و محیطی مختلف و انجام شده توسط یک کارگروه است.
ارزیابی ریسک HSE
اگر در اینترنت کلمه ریسک را جستجو کنید متوجه میشوید که ریسکهایی که در واقع وجود دارند تنها ریسک های ایمنی و بهداشت شغلی نیستند. ریسک های مالی و مدیریتی متنوعی وجود دارند و آنها نیز ارزیابی خاص خود را دارند که از بحث HSE جداست. ارزیابی ریسک در HSE تنها ریسک هایی را شامل میشود که مربوط به خطراتی است که به جان و مال ذی نفعان مربوط است.
توضیح:در اینجا ذی نفعان یعنی تمام افرادی که از یک موضوع تاثیر میپذیرند.
ارزیابی ریسک HSE یک کار تخصصی HSE است که باید توسط یک متخصص انجام شود.
هدف از risk assessment
Risk assessment که معنی آن به فارسی همان ارزیابی ریسک است به دست آمدن سطح ریسک ها خطر است. در واقع ارزیابی ریسک یکی از مراحل یک فرایند مهمتر به نام مدیریت ریسک است. برای مدیریت مناسب ریسک ها نیاز به ارزیابی آنهاست. خروجی یک ارزیابی ریسک ورودی مهمی است که بر اساس آن تصمیم گیری های مدیریتی برای کاهش و کنترل ریسک انجام میشود.
انواع روش های ارزیابی و تحلیل ریسک
ارزیابی تنها به یک روش واحد انجام نمیشود.هرچند کلیت مشابهی وجود دارد و به طور کلی اصل اساسی آنها یکسان است. اما با توجه به ماهیت فعالیتها و اهداف مدیریت، انواع متنوعی ارزیابی وجود دارد. تمام این موارد در پی سطح بندی هستند.
RPNیا risk priority number به چه معناست؟
همانطور که گفتیم ریسک احتمال وقوع یک پیامد است. ریسک ها از ترکیب چندعامل به دست می آیند. این ریسک به RPN معروف است. در ساده ترین حالت حاصلضرب احتمال در شدت وقوع همان ریسک یا rpn است. عدد اولویت ریسک به معنی همان سطح بندی است.
سطح بندی میتواند شامل سه سطح: ریسک بالا- ریسک پایین و ریسک های سطح ALARP باشد.
انوع سطح ریسک
ریسک بالا ریسکی است که مجموعه مدیریت آن را نمیپذیرد و فورا در راستای کاهش آن برنامه ریزی میکند. به این نوع ریسک ریسک های غیرقابل قبول نیز میگویند.
ریسک پایین یا قابل قبول سطحی است که طبق شرایط مالی و سیاست های شرکت قابل پذیرش است و نیازی به انجام اقدامی برای کاهش آنها وجود ندارد.
ریسک هایی که در این دودسته نباشند ریسک هایی هستند که ما مایلیم آنها را طبق شرایط خاصی کاهش دهیم. به این سطح ALARP نیز میگویند. ALARP مخفف کلمات As Low As Reasonably Possible است. یعنی تاجایی که منطقا ممکن باشد مایل به کاهش آنها هستیم.
نکته: اینکه اعداد مرز این حدود چند RPN باشد بستگی به شرکت یا مجموعه دارد و یک قانون کلی وجود ندارد. شرکتها میتوانند با توجه به اعداد موجود در دستورالعمل های شرکتهای دیگر از این موضوع الگوبرداری کنند.
تفاوت مدیریت ریسک و ارزیابی آن چیست؟
مدیریت ریسک سلسله مراتبی است که از شناسایی خطرات شروع میشود و به صورت یک چرخه ادامه پیدا میکند. هدف از این چرخه بهبود ایمنی و بهداشت شغلی است که با توجه به شرایط مالی و اولویت بندی های سیاستی شرکتها پیش میرود. یک یاز اینمراحل که در چرخه مدیریت ریسک وجود دارد همین ارزیابی risk است.
بازنگری ارزیابی risk
مثل بسیاری از مستندات دیگر تحلیل ریسک هم باید به روز رسانی شود. این به روز رسانی تابع تغییرات متخلف از جمله تغییر نفرات، پروژه ها، محل کار و غیره است. در صورت اینکه تغییر خاصی صورت نگیرد هر سال مجددا باید بازنگری انجام شود. این بازنگری شامل بررسی اقدامات انجام شده و تاثیر آن در کاهش rpn است.
روش های رایج ارزیابی
برای محاسبه ریسک و رتبه بندی اولویت کنترل خطرات روش های متنوعی وجود دارد. برخی از این روش ها به دلایلی مانند سرعت بالا، هزینه کم، راحتی درک و فهم و کارایی بهتر طرفداران بیشتری دارد. روش هایی که بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند مانند روش FMEA ، روش JHA و JSA و روش های تخصصی تر مانند ارزیابی ریسک حریق و غیره در موقعیت های خاص خود توسط متخصصین بکار میروند. به طور مثال روش ارزیابی ریسک FMEA برای مشاغلی که در آنجا ماشین آلات نقش اصلی ایفا میکنند کاربرد بیشتری دارد. در مشاغل خدماتی روش های ارزیابی JSA و JHA انتخاب میشوند.
