عوارض نوبت کاری

بیماری‌های شغلی مرتبط با نوبتکاری می‌توانند از تأثیرات نامطلوبی که شیفت‌های کاری نامنظم و شرایط کار در ساعات ناخوابگاهی بر روی سلامت کارمندان دارند، نشآت یابند.

عوارض نوبت کاری شامل بیماری های شغلی است. نفراتی که به صورت شیفت کار میکنند در معرض برخی بیماری های شغلی هستند.

بیماری های شغلی مربوط به نوبتکاری

برخی از بیماری‌های شغلی و عوارض نوبت کاری عبارتند از:

1. اختلالات خواب:

نوبتکاری ممکن است منجر به اختلالات خواب شود، زیرا ساعات خواب و استراحت دور از طبیعی باشد. افرادی که در نوبتکاری فعالیت می‌کنند، ممکن است با مشکلاتی نظیر بی‌خوابی روبرو شوند که می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت کلی و آگاهی در طول روز داشته باشد.

2. اختلالات گوارشی:

شیفت‌های کاری نامنظم می‌توانند به شکل‌گیری اختلالات گوارشی نظیر سوءجذب مواد غذایی، سوء هاضمه و نفخ معده منجر شوند. نوبتکاری می‌تواند الگوی تغذیه نامناسب و استفاده از وعده‌های غذایی نامنظم را ترویج دهد که تأثیر منفی بر سلامت گوارشی کارمندان دارد.

3. اختلالات روانی:

شیفت‌های کاری نامنظم و عدم استقرار زمانی ممکن است از روند طبیعی روزانه و زندگی اجتماعی فرد منحرف کند و عوارض روانی نظیر افزایش استرس و اضطراب را به همراه داشته باشد. برخی از کارمندان نوبتکار ممکن است با مشکلات خانوادگی و اجتماعی روبرو شوند که تأثیر منفی بر روان و روحیت آنها دارد.

4. خستگی و کاهش تمرکز:

شیفت‌های کاری طولانی و تغییرات روزمه در نوبتکاری می‌توانند منجر به خستگی فیزیکی و شناختی شود. این ممکن است توانایی کارمندان را در تمرکز در فعالیت‌های مرتبط با کار کاهش دهد و مستعد خطرات بیشتری جهت وقوع حوادث کاری کند.

5. بیماری‌های قلبی و عروقی:

تحقیقات نشان داده است که نوبتکاری و شیفت‌های کاری نامنظم ممکن است به افزایش ریسک بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، افزایش فشار خون و نقص عملکرد قلبی منجر شوند.

برای مدیریت مناسب بیماری‌های شغلی و عوارض نوبت کاری ، ارائه شرایط کاری بهینه، استراحت و خواب مناسب، فراهم کردن زمان آزاد برای فعالیت‌های آموزشی و تفریحی، تنظیمات نور مناسب در محیط کار و رعایت مسائل بهداشتی کلیه روش‌های موثری هستند.

پیشگیری از عوارض نوبت کاری

برای پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با نوبت‌کاری، می‌توانید اقدامات زیر را در نظر بگیرید:

1. برنامه‌ریزی مناسب برای استراحت و خواب:

سعی کنید الگوی استراحت و خواب منظمی را تعیین کنید و به آن پایبند باشید. سفیده خواب مناسب، خلق و خو نفس کننده محیط خواب، اجتناب از مصرف موادی مانند قهوه و الکل قبل از خواب و استفاده از راهکارهای آرام‌سازی مانند ماساژ و تمرینات تنفس عمیق نیز می‌تواند کمک کننده باشد.

2. تنظیمات نور مناسب در محیط کار:

اطمینان حاصل کنید که محیط کارتان مناسبا روشن است. در شیفت‌های شبانه‌روزی، محیط تاریک ممکن است به خواب آرامش بخش کارمندان اختلال بدهد. استفاده از روشنایی مصنوعی مناسب، استفاده از سکوت باختری برای خواب در روز و استفاده از کورتین‌ها یا ماسک‌های خواب می‌تواند مفید باشد.

3. تغذیه مناسب:

تغذیه بهداشتی و منظم نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با نوبتکاری ایفا می‌کند. سعی کنید رژیم غذایی حاوی مواد غذایی سالم و متنوع، با استفاده از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و منابع پروتئین سالم را رعایت کنید.

4. فعالیت بدنی:

ورزش و فعالیت بدنی منظم می‌تواند برای برطرف کردن خستگی و تقویت سیستم ایمنی بدن موثر باشد. توصیه می‌شود روزانه حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی منظم را در برنامه خود قرار دهید.

5. رعایت بهداشت شغلی:

رعایت تمامی ضوابط و مقررات بهداشت شغلی مرتبط با نوبتکاری از جمله استفاده از وسایل ایمنی، بهداشت شخصی، کنترل عوامل ضررآور محیطی و تعامل مناسب با مواد خطرناک بسیار حائز اهمیت است.

6. مدیریت استرس:

تمرین روش‌های مدیریت استرس مانند تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا یا مشاوره روانشناختی می‌تواند به کاهش استرس و افزایش آرامش کمک کند.

7. مراقبت از سلامت روحی:

نگهداری از سلامت روانی و اجتناب از عواملی که ممکن است در حالت روحی ضعیف کننده عمل کنند، اهمیت زیادی دارد. مراقبت از سلامت روانی خود و استفاده از راهکارهای مانند تفریح، داشتن فعالیت‌های سرگرم‌کننده، حمایت از خانواده و روابط اجتماعی مثبت می‌تواند به افزایش سطح رضایت و آرامش در طول نوبتکاری کمک کند.

مهم است توجه داشت که هر فرد ممکن است نیازهای مختلفی به تنظیمات متفاوت در نوبتکاری داشته باشد. بهتر است با کمک مشاوره پزشکی یا کارشناس بهداشت شغلی، برنامه خاصی را به منظور پیشگیری از بیماری‌های شغلی در محیط نوبتکاری انتخاب کنید.

آزمایشات طب کار برای نوبتکاران

آزمایشات طب کار برای نوبتکاران به منظور ارزیابی و پایش سلامت کارمندان در محیط کار و تشخیص بیماری‌های شغلی یا عوارض بر اثر نوبت‌کاری انجام می‌شوند. این آزمایشات به منظور سنجش و بررسی پارامترهای طبی و شغلی از جمله عملکرد ریوی، عملکرد قلبی، استرس، مواد شیمیایی موجود در محیط کار و دیگر شاخص‌های طبی ضروری صورت می‌گیرد.

به طبع، آزمایشات طب کاری برای نوبتکاران بر اساس نوع شغل و عوامل خاص محیطی متفاوتی دارد. اما می‌توان به برخی از آزمایشات معمول در طب کاری برای نوبتکاران اشاره کرد که عبارتند از:

1. آزمون‌های عملکرد ریوی:

این آزمایشات شامل اندازه‌گیری ظرفیت ریوی، حجم‌های مختلف تنفسی، سرعت هوایی و نحوه متنفس شدن است. آزمون اسپیرومتری (Spirometry) معمولاً به عنوان یکی از ابزارهای ذاتی آزمون‌های عملکرد ریوی در نوبت‌کاران استفاده می‌شود.

2. آزمون‌های اندازه‌گیری عملکرد قلبی:

این آزمایشات شامل اندازه‌گیری ضربان قلب، فشارخون و تحلیل الکتروکاردیوگرافی (ECG) می‌شود. این آزمایشات به منظور بررسی عملکرد قلب و پایش همبستگی بین نوبت‌کاری و سلامت قلبی انجام می‌شوند.

3. آزمایش‌های مرتبط با استرس:

در آزمایش‌های استرس، سطوح استرس کارمندان بررسی و سنجیده می‌شود. می‌توان از فراهم ساختن شرایط استرس زا، اندازه‌گیری سطح هورمون‌های استرس مانند کورتیزول، و استفاده از پرسشنامه‌ها و مقیاس‌های استرس جهت ارزیابی روانشناختی و روانی استفاده کرد.

4. آزمایشات اندازه‌گیری مواد آلودگی در محیط کار:

اگاهی از میزان مواد شیمیایی و فیزیکی موجود در محیط کار بسیار مهم است. آزمایشات اندازه‌گیری غلظت مواد آلوده کننده، از جمله ذرات معلق، گازها و ترکیبات شیمیایی، می‌تواند به تشخیص بیماری‌های شغلی کمک کند.

5. آزمایشات پیشگوئی

برای ارزیابی ریسک برای بیماری‌های مربوط به نوبت‌کاری، مانند بیماری‌های قلبی، دیابت و عوارض ارتباطی زیر قابل استفاده است.

در هر صورت، نوع و محدوده آزمایشات طب کاری برای نوبتکاران به عوامل مختلفی نظیر نوع شغل، شرایط محیط کار، عوامل شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی و ریسک‌های مرتبط با آن‌ها بستگی دارد. مشاوره از سوی یک پزشک طب کار یا کارشناس بهداشت شغلی برای تعیین برنامه آزمایشات متناسب با شغل و شرایط کاری مسلماً بسیار حائز اهمیت است.

منبع:
– International Labour Organization (ILO), Principles of Occupational Health & Hygiene: Section 4: Occupational Health Services: [https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/—ed\_protect/\[email protected]\[email protected]/documents/publication/wcms\_112010.pdf](https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/—ed\_protect/\[email protected]\[email protected]/documents/publication/wcms\_112010.pdf)
Wong, I. S., & McLeod, C. B. (2020). Shift Work and Occupational Health: A Critical Review. New Solutions: A Journal of Environmental and Occupational Health Policy, 1030-1049.
– Eurofound, Sustainable work over the life course: Concept paper – Reframing ageing, 2017: https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef\_publication/field\_ef\_document/ef1755en.pdf